* Hang Dơi Mộc Châu
Hang Dơi Mộc Châu còn gọi với cái tên mỹ miều là Động Sơn Mộc Hương, được ví như một tác phẩm nghệ thuật mà thiên nhiên tạo tác cho cao nguyên Mộc Châu. Đây là một hang đá tự nhiên nằm dưới dãy núi trùng điệp ngay gần thị trấn Mộc Châu. Nơi đây không những có cảnh đẹp của thiên tạo, gắn với nhiều truyền thuyết ly kỳ, mà còn lưu dấu tích của người Việt Cổ.
- Giới thiệu về Hang Dơi Mộc Châu, người dân ở đây cho biết, trước đây loài Dơi sinh sống rất nhiều trong hang nên mới có tên gọi như vậy. Còn người dân tộc Thái thì gọi là hang Sa Lai (hang Nước) vì trong lòng núi có mạch nước ngầm chảy quanh năm không cạn.


Từ chân núi tới cửa hang phải qua 240 bậc đá, không quá cao cũng không quá thấp, vừa đủ cho một chuyến leo núi thú vị. Từ cửa hang nhìn xuống là khung cảnh quốc lộ 6 thẳng tắp chạy qua thị trấn Mộc Châu với những nóc nhà san sát, ẩn hiện trong màn sương trắng.
Dãy núi quanh hang được ví như thân rồng uốn lượn, cảnh sắc trong ngày thay đổi liên tục, trắng ngần lúc ban mai, xanh biếc buổi trưa, rực hồng buổi chiều, tím biếc lúc hoàng hôn. Cửa hang có hình dáng như miệng một con rồng khổng lồ, men theo lối đi 2 bên tựa hai mép rồng, ở giữa là một hòn đá nhô ra như lưỡi rồng, trần hang cao, nền hang bằng phẳng, không gian rộng và thoáng.
- Theo thuyết minh về Hang Dơi Mộc Châu, nơi đây có diện tích khoảng 6.915 m2, là hang động Catxtơ đá vôi điển hình nằm ở độ cao gần 100m so với mặt đất, hang có chiều dài 80m, cao 20m, rộng 25m, kết cấu thành 3 khoang lớn, được ngăn bằng các bức tường thạch nhũ.


Khi bước vào trong, ấn tượng đầu tiên về hình ảnh Hang Dơi Mộc Châu là cảnh sắc diệu kỳ của những tia sáng mờ ảo hắt xuống từ các khe hở trên trần cao, làm ánh lên màu sắc lấp lánh của vô vàn nhũ đá muôn hình, điểm tô những cột măng đá vút cao như muốn chạm trần... và có những nhũ đá mang hình dáng ông tiên, cô gái ngồi quay sợi dệt vải, mẹ bồng con, hình đụn thóc, cây đồng tiền, mâm ngũ quả, hình voi, sư tử, hổ, báo, đại bàng... cho trí tưởng tượng của du khách thỏa sức bay xa.
* Sự tích Hang Dơi Mộc Châu
Hang gắn liền với truyền thuyết “Cung nhà trời” và “Sự tích Hồ nước”. Tương truyền, có một con rồng ngao du khắp 4 phương trời, khi đi qua vùng đất này thấy phong cảnh đẹp, khí hậu ôn hòa nên chọn làm nơi nghỉ chân, sau đó rồng đã nhả 7 viên ngọc, tạo thành 7 quả núi trong đó có Hang Dơi.
 
Trong lòng hang có một hồ cạn rộng khoảng 200m2, giữa hồ là con rùa đá, bên cạnh là hình một đôi trái gái bằng thạch nhũ. Tương truyền, ngày xưa có chàng hoàng tử con vua Thủy Tề, đem lòng yêu say đắm công chúa cõi trần, nên thường cưỡi rùa của vua cha lên trần gian gặp công chúa.
- Biết chuyện, vua Thủy Tề ra lệnh rút hết nước, nhưng hoàng tử quyết ở lại trần gian bên người yêu, và hai người đã biến thành đá, minh chứng cho tình yêu bất tử. Con rùa của vua cũng biến thành đá nằm giữa hồ canh gác cho họ. Tình yêu son sắt đã làm cho vua Thủy tề cảm động, vua đã tạo ra hồ nước nhỏ, ruộng bậc thang và các con vật để tạo dựng cuộc sống mới cho hoàng tử và công chúa.
* Khảo cổ Hang Dơi Mộc Châu
Hang được phát hiện từ năm 1952, lúc này các nhà khảo cổ đã phát hiện một số hiện vật, dấu tích của người Việt cổ. Đến 1992, Bảo tàng Sơn La kết hợp với Viện Khảo cổ học Việt Nam tổ chức thám sát Hang Dơi Mộc Châu.
 
- Ở khoảng đất rộng trước cửa hang, đã phát hiện có tầng văn hóa dày 0.5m, hiện vật thu được có mảnh tước, rìu mài lưỡi, bi đá, mảnh gốm... chứng minh tại đây đã có người Việt cổ sinh sống từ khoảng 3.000 - 3.500 năm về trước. Cho đến nay, đây là những di tích hậu kỳ đá mới tương đối tuần phát hiện được trong các hang động Tây Bắc, và thuộc nền văn hóa hòa bình.
Năm 1998, Hang Dơi ở Mộc Châu đã được công nhận là Di tích danh lam thắng cảnh cấp quốc gia.
* Đường đi Hang Dơi Mộc Châu dễ tìm, ngay gần trung tâm thị trấn Mộc Châu, và sát quốc lộ 6 (Trần Huy Liệu).