Nằm dọc bên dòng Sông Hồng với những cánh đồng đồng xanh mướt, cái hồn lụa tơ tằm làng quê bao đời nay phát triển. Sắc màu làng lụa Nha Xá vươn ra khỏi lũy tre làng, đã và đang chinh phục được hầu hết các thị trường lớn trong và ngoài nước.
Làng Nha Xá thuộc xã Mộc Nam huyện Duy Tiên tỉnh Hà Nam. Từ
những năm 30 của thế kỉ trước, lụa Nha Xá đã nổi tiếng khắp vùng. Song cũng như
nhiều làng nghề khác, làng dệt lụa Nha Xá cũng đã phải trải qua không ít những
thăng trầm, sóng gió.
Tương truyền khi xưa, vị tướng nhà Trần là Nhân Huệ Vương, Trần Khánh Dư dẫn một
đạo quân đi dẹp giặc qua đây thấy một làng quê yên tĩnh, thanh bình đã thôi
thúc ông quay trở lại. Đánh xong giặc Nguyên Mông lần thứ 3 ông quay lại làng
Nha Xá vào Chùa tu hành và cũng chính thời kỳ này ông ông đã truyền dạy cho dân
làng nghề trồng rau nuôi tằm, ươm tơ dệt lụa.
Có những lúc, trong làng có cả nghề ‘gánh lụa thuê’ ra sông Hồng để đưa lên thuyền chuyển về kinh thành hoặc phân phối đi các nơi. Lụa Nha Xá nổi danh từ đó.
Do người dân Nha Xá có điều kiện đi nhiều nơi và giao lưu buôn bán với các vùng, miền khác nhau nên việc tiếp cận những kỹ thuật mới, công nghệ tiên tiến về áp dụng cho sản xuất của làng nghề rất nhanh. Từ chỗ chỉ dệt được những tấm vải có khổ 30 cm bằng kỹ thuật thủ công thì nay người trong làng đã dệt được những mẫu vải khổ lớn có chiều dài theo ý muốn, với nhiều sản phẩm phong phú, đa dạng.
Vào thế kỉ 17-18 nghề dệt lạu Nha Xá nghề dệt lụa tơ tằm được phát triển mạnh.
Năm 1970-1975 sản phẩm lụa tơ tằm sa tanh của làng nghề được tham gia hội chợ
thành tựu kinh tế kỹ thuật Giảng Võ-Hà Nội, đat được 2 huy chương vàng và 2 huy
chương bạc. Năm 2004 được công nhận làng nghề dệt truyền thống, chủ tịch nước
Trần Đức Lương về tham quan và trồng cây da lưu niệm tại làng nghề.
Không chỉ giữ được nghề, mà nay nhiều gia đình ở Nha Xá đã giàu lên nhờ nghề, với
doanh thu hàng trăm triệu đồng mỗi năm trừ mọi chi phí sản xuất. Đồng thời, còn
tạo việc làm cho hàng trăm lao động ở các vùng lân cận. Ngày 21-12-2014 Cục sở
hữu trí tuệ và Sở Khoa học Công nghệ tỉnh Hà Nam đã cấp giấy công nhận và thành
lập ra Hiệp hối sản xuất và kinh doanh lụa Nha Xá.
Hiện nay, Nha Xá có gần 400 máy dệt, mỗi tháng làm ra từ 30-40 nghìn m lụa. Sản
phẩm được tiêu thụ khắp các thị trường cả trong và ngoài nước.
Nói về đặc trưng của lụa Nha Xá, Nghệ nhân Nguyễn Tiến Quảng cho biết thêm: “ Lụa
đúng chất liệu 100% tơ tằm. Mà đặc thù của lụa tơ tằm thì sờ trên tay cảm thấy
mát, mỏng, nhẹ. Bên cạnh đó, giá trị của lụa còn ở chỗ ấm về mùa Đông và mát về
mùa Hè, đó là đặc thù của lụa tơ tằm Nha Xá. Màu sắc sẽ đảm bảo phai ở mức độ
thấp nhất. Còn về giá thành sản xuất thì đây là nơi chỉ có giá thành của người
sản xuất chứ không mang tính chất thương mại”.
Đặc biệt, để xây dựng thương hiệu dệt Nha Xá bền vững, làng nghề đã chú trọng gắn
phát triển làng nghề với bảo vệ môi trường. Hiện nay, Nha Xá là nơi đầu tiên
dùng những chất liệu đến từ thiên nhiên như: Củ nâu, cánh kiến, lá bàng, lá trầu
không… để nhuộm lụa tơ tằm. Vì vậy, sản phẩm lụa của Nha Xá không chỉ bền màu
mà được nhiều người ưa chuộng, tin tưởng về chất lượng và an toàn khi sử dụng.
Để du khách cảm nhận được giá trị lao động của làng nghề, nhiều gia đình ở Nha
Xá tạo dựng những phân xưởng nhỏ để khách du lịch trong và ngoài nước đến tham
quan quy trình ươm tơ, dệt lụa. Đây cũng là cách để người dân trực tiếp quảng
bá sản phẩm một cách hiệu quả, thiết thực nhất.
Ngày nay, làng lụa Nha Xá đã biến tấu trở nên vô cùng đa dạng với nhiều mẫu mã, chủng loại khác nhau. Hình dạng hoa văn trên lụa đã được thể hiện dưới đôi tay điêu luyện và óc nhìn tinh tế, sáng tạo của người nghệ nhân lụa Nha Xá. Nhờ thế, những sản phẩm lụa mới phong phú, độc đáo và tính thẩm mỹ cao đến như vậy. Với những đặc tính nổi bật, lụa Nha Xá luôn được chọn làm quà tặng cho người thân và bạn bè khi du khách về đây.
Bài: Hoàng Mai
Ảnh: Internet
Cảm ơn bạn đã ghé thăm Vietgoing.com để tìm hiểu thông tin về Làng Lụa Nha Xá, đừng quên tham khảo thêm các khách sạn tại Hà Nam và lịch trình các tour du lịch Hà Nam mới nhất 2024 bạn nhé!
